Didactische wapenstand - toelichting

Doelstelling

• de doelstelling is popularisering van toegepaste techniek. Omdat wiskunde al snel naar de abstractie neigt en dan minder toegankelijk wordt, wordt veelvuldig gebruik gemaakt van didactisch materiaal, dat wel altijd past in de tijdsgeest (plannen & schema's op papyrus, planken, tekeningen op wastabletten,...)
• de onderwerpen worden gebracht in het Nederlands, Engels, Duits en Frans

Themas

• twee kernthema's komen aan bod: 'doden op afstand' en 'wiskunde en astronomie in de oudheid'
• de aangehaalde subthema's zijn vakoverschrijdend: geschiedenis, mechanica, fysica, aardrijkskunde, wiskunde, chemie, literatuur,...

Doden op afstand

• evolutie materialen pijlpunten: hout, been, hoorn, vuursteen, obsidiaan, brons, messing, ijzer
• pijlen en vormen van pijlpunten (weerhaken, vergif, vuurpijlen,...), types duimringen, composietboog (3 lagen)
• soorten pijlschachten: hout, riet, bamboe, hybride,...
• slingers en soorten slingerstenen en hun effect op het doel
• speren: iacula, pilum,...
• ballistiek (projectielen die omheen hun eigen as draaien, schieten verder en hebben een stabielere vlucht, analogie met de kogels in een geweer)
• tribulus, stimulus,...
• genezen van wonden door pijlen veroorzaakt (hoe pijlpunten te verwijderen, bloedvaten afklemmen, infecties vermijden,...)

Wiskunde en astronomie in de oudheid

• wiskunde, astronomie en standaardisatie komen hier aan bod
• vanuit astronomische waarnemingen ontstond een nood aan de ontwikkeling van complexe wiskunde, dus astronomie en wiskunde zijn nauw aan elkaar verwant
• rekenen in de oudheid met verschillende toestellen (Romeinse abacus, Griekse abacus uit de 5de eeuw voor Christus,...)
• 10-, 12-, 60-tallig stelsel, de toepassingen daarvan en de uitlopers ervan in het heden
• het 60-tallig stelsel zal geillustreerd worden door middel van Babylonische kleitabletten, het 12-tallig stelsel met de Romeinse abacus, meetlat,...
• puzzels: de Ostomachion van Archimedes, een labyrint zoals teruggevonden als graffiti op een muur in Pompei,... (puzzels helpen om het probleemoplossend denken te oefenen)
• geheime taal (cryptografie): het versleutelen van geheime berichten met de cryptografische schijf van Aeneas (4de eeuw voor Chr.), mechanische sloten, de concepten stenografie (het verbergen van boodschappen) en cryptografie (het onleesbaar maken van boodschappen) komen hier aan bod,...
• wiskunde en cryptografie: een van de kerntaken van wiskunde komt hier aan bod: het vinden van patronen in informatie (e.g. observaties van de beweging van de planeten) en een eigen 'taal' bedenken om die patronen te beschrijven. De kerntaak van cryptografen is om te vermijden dat in de versleutelde boodschap patronen zitten die toelaten om de boodschap te ontcijferen zonder over de sleutel te beschikken
• kansspel: soorten dobbelstenen, vervalsingen,...
• zonnewijzers: verschillende types zonnewijzers en hun werking, sommige van deze zonnewijzers kunnen op meerdere breedtegraden gebruikt worden
• kalenders, astronomische observaties op Babylonische kleitabletten, toepassing van integralen door de Babyloniers, het concept van 'verloren gegane wetenschappelijke kennis' komt hier aan bod
• standaardisatie: soorten meetlatten, pes, palmus, uncia, digitus, fracties van de uncia
• geografische verspreiding van wetenschappelijke kennis, e.g. via karavaanroutes en schepen als onderdeel van de zijderoute. Goederen verhandeld via de zijderoute zullen hierbij getoond en aan bod komen: zijde, opgezette zijderupsen en cocons, jadestenen, parels,... Met plannen op lederen vellen zullen de handelsroutes getoond worden naar Arabie, India, China,...
• doorgeven (of verloren gaan) van wetenschappelijke kennis in de tijd: Babyloniers & Egyptenaren => Grieken => Romeinen => Arabieren (e.g. astrolabe) => Renaissance

versie 17/03/2019